Bilindiği üzere vergi sistemimiz beyan esası üzerine kurulmuştur. Dolayısıyla mükelleflerin vergi yükümlülükleri yaptıkları beyan üzerinden hesaplanmakta ve tahakkuk ettirilmektedir. Bunların dışında kimi zaman mükellefler tarafından zamanında yapılmayan eksik veya hatalı  yapılan işlemlerden dolayı  Vergi İdaresince ikmalen, re’sen veya idarece bir tarhiyat yapılabilmektedir. Mükellefe yapılan  söz konusu bu tarhiyatlar  sonucunda vergi/ceza ihbarnamesi  düzenlenmektedir. Vergi kanunlarımızda yer alan hükümler uyarınca mükellef bu durumda hangi yollara başvurabilir kısaca açıklayalım;

 

 İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi, vergi farkı ve vergi cezalarını, ihbarnamenin tebliğinden itibaren 30 gün içinde bağlı olduğunuz vergi dairesine başvurarak vadesinde veya teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödeyeceğinizi bildirmeniz halinde; 

• Vergi Ziyaı cezalarının birinci defada 1/2’si, sonra kesilenlerde 1/3’ü,

• Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının 1/3’ü indirilir.

 

 Uzlaşma, adınıza yapılan tarhiyatı yargıya intikal ettirmeden önce vergi idaresi ile görüşerek tahakkuk edecek vergi ve ceza hususunda anlaşmak için başvurabileceğiniz idari bir çözüm yoludur.

 Türk vergi sisteminde uzlaşma, tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası olmak üzere iki şekilde düzenlenmiştir. Bunların yalnızca birinden faydalanabilirsiniz.

 

 Tarhiyat öncesi uzlaşma 14.08.1999 tarih ve 23786sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan  4444 sayılı Kanunun 7. maddesiyle değiştirilip ve yayımı tarihinde yürürlüğe girerek  V.U.K. ‘nun Ek Madde 11 ile vergi hukukumuza giren bir müessesedir. Sözü edilen yasa maddesinin son cümlesine dayanılarak Maliye Bakanlığı’nca “Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliği” çıkartılarak 03.02.1999 gün 23600 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır. Bu yasal   düzenlemelere göre;

"Tarhiyat öncesi uzlaşmaya varılması halinde, tutanakla tespit edilen bu husus hakkında dava açılamaz ve hiç bir mercie şikayette bulunulamaz..."

 

Kanunda yer alan bu hükme, Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliği'nin 16. maddesinde de yer verilmiştir. Tarhiyat öncesi uzlaşmaya varılamaması, ya da herhangi bir nedenle uzlaşmanın sağlanamaması halinde, mükellefler, verginin tarhından sonra bir daha uzlaşma talep edemezler.

Nezdinde vergi incelenmesine başlanmış (ve ziyaa uğratılan vergi ve ceza yada usulsüzlük ceza miktarları belirlenmiş) mükelleflerimizin adlarına tarhiyat yapılmadan önce kullanabileceği bir haktır. Tarhiyat öncesi uzlaşmanın kapsamına; vergi incelemeleri sonucunda bulunan matrah veya matrah farkları üzerine salınacak vergi, resim ve harçlar ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları girmektedir

 

Kaçakçılık suç ve cezalarından dolayı (VUK’ nun 344/3. maddesinde sayılan fiiller nedeniyle) vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda tarh edilecek vergi ve ceza uzlaşma kapsamı dışındadır. Örneğin; naylon fatura düzenlenmesi ya da bunların bilerek kullanılması vergi kanunlarına göre tutulması zorunlu olan defter kayıtlarının tahrif edilmesi, bu defterlerin sayfaların yok edilmesi, defter ve belgelerin inceleme elemanına ibraz edilmeyip gizlenmesi ... gibi fiiller kaçakçılık suçu olarak nitelendirilmekte ve 3 (üç) aydan 3 (üç) yıla kadar hapis cezasını gerektirmektedir

Uzlaşma talebi incelemenin başlangıcından, inceleme ile ilgili son tutanağın düzenlenmesine kadar geçen süre içersinde yapılabilir.

 İnceleme elemanlarınca yapılacak “uzlaşmaya davet” hallerinde ise, davet yazısının tarafınıza tebliğinden itibaren en geç 15 gün içerisinde uzlaşma talebinde bulunulabilirsiniz.

 Bu şekilde uzlaşma yapılması halinde tutanakla tespit edilen bu husus hakkında dava açılamaz ve hiçbir merciye şikayette bulunulamaz.

 Tarhiyat öncesi uzlaşma sağlanamaz veya uzlaşma görüşmelerinde uzlaşmaya varılamaz ise verginin tarhından ve cezanın kesilmesinden sonra uzlaşma talep edilemez.

 

Tarhiyat sonrası uzlaşma 22.07.1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 18. maddesiyle değiştirilerek ve 01.01.1999 tarihinde  yürürlüğe girmek üzere,  V.U.K. ‘nun Ek Madde 1 ile vergi hukukumuzda uygulama sahası bulan bir müessesedir.  

 Verginin tarh edilmesi ve cezanın kesilmesinden sonra başvurulabilecek bir yoldur. 03.02.1999 tarihli ve 23600 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Tarhiyat Sonrası Uzlaşma” yönetmeliğinin 2.md.’ne göre Tarhiyat sonrası uzlaşmanın kapsamına; vergi daireleri tarafından mükellef adına ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen ve vergi dairelerinin tarha yetkili olduğu bütün vergi, resim ve harçlar ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları girmektedir.

Uzlaşma talebini vergi/ceza ihbarnamesini aldığınız tarihten itibaren 30 gün içinde yetkili uzlaşma komisyonuna yapmalısınız.

 Bu şekilde uzlaşmanın yapılması halinde tutanakla tespit edilen hususlara karşı dava açılmaz ve hiçbir merciye şikayette bulunulamaz.

 Yapılan tarhiyata karşı uzlaşma veya cezalarda indirim talebinde bulunma (tarhiyat öncesi veya sonrası uzlaşma) haklarından sadece birinden yararlanabilirsiniz.

 

 3- Dava açabilirsiniz

 Tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara karşı vergi/ceza ihbarnamesini aldığınız tarihten itibaren 30 gün içinde vergi mahkemesinde dava açabilirsiniz.

 

 

Vergi yasalarımıza göre mükellefin yukarıda açıkladığımız yollardan kendisine en çok fayda sağlayacak yola başvurması firmanın geleceği açısından kuşkusuz büyük önem arz etmektedir. Unutulmaması gereken bir başka noktada söz konusu vergisel  fayda zarar analizinin çok iyi yapılması ve bu tarz bir hizmetin  de profesyonel bir firmadan alınmasının yerinde olacağıdır.

 

-03.02.1999 gün 23600 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliği”

-03.02.1999 gün 23600 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Yönetmeliği”